Wicca to
pogańska, magiczna, inicjacyjna religia misteryjna, wywodząca się z praktyk kowenu w New Forest lub pokrewnego,
której praktyki objęte są tajemnicą, a krócej – misteryjny kult Bogini Magii i Boga Śmierci i Odrodzenia.
Istotą wicca jest doświadczenie nieprzekazywalne słowami. Można nazwać je doświadczeniem szczytowym, doświadczeniem absolutu, doświadczeniem jedności albo tremendum.
Inną ważną cechą wicca jest aktywny stosunek do rzeczywistości i kształtowanie jej według własnej woli, miedzy innymi przez magię. Prowadzi do osiągnięcia harmonii świata wewnętrznego i zewnętrznego.
Historia, czyli po nitce do kłębka
Czarostwo lub czarownictwo, jak sama nazwa wskazuje, nawiązuje do historycznych czarownic. “Wicca” jest podzbiorem “czarostwa”. Do czarownic nawiązuje też wicca eklektyczne, o którym niżej, i czarostwo tradycyjne. Wicca, najstarsza forma współczesnego czarostwa, zyskała rozgłos dzieki
Geraldowi B. Gardnerowi.
Ten brytyjski miłośnik okultyzmu opublikował w latach pięćdziesiątych XX wieku swoje relacje o współczesnych czarownicach, wyznających wiarę, za którą ich poprzedniczki płonęły na stosach. Wicca Gardnera była małą grupą religijną, praktykującą w ukryciu, posiadała hierarchiczną strukturę i rytuały oparte na średniowiecznych zaklęciach. Niewiele z tego zachowało się we współczesnym, najbardziej popularnym nurcie neopogaństwa, nazywanym wicca eklektycznym.
Wicca w wersji tradycyjnej to religia inicjacyjna: mamy zwykle trzy kolejne inicjacje w misteria, podczas których według Vivienne Crowley, wiccanki i psycholożki jungowskiej, spotykamy Boginię, swój Cień oraz łączymy w sobie męski i żeński pierwiastek. Są to misteria śmierci i odrodzenia. Ponadto wicca opiera się na kulcie boga i bogini, których imion nie używa się publicznie.
Inne charakterystyczne cechy wicca tradycyjnego to:
- praktyka w małych grupach do 13 osób
- hierarchiczna struktura
- ustne przekazywanie wiedzy
- uprawianie rytuałów 8 sabatów w roku oraz pełni księżyca według rytuałów zawartych w przekazywanej z pokolenia na pokolenie Księdze Cieni
- praktyka najczęściej nago
- utrzymywanie w sekrecie szczegółów rytuału oraz tożsamości członków grupy
Jak zwykle bywa, po uzyskaniu dzięki Gardnerowi rozgłosu w mediach wiccanie zaczęli się dzielić. Od pierwotnej, gardneryjskiej tradycji oddzieliła się tradycja aleksandryjska (wywodząca się od
Alexa Sandersa), a potem kolejne. Przedstawiciele nowych tradycji zaczęli publikować książki, w których popularyzowali swój kult. Książki dotarły za ocean. Amerykańscy czytelnicy, nie mający kontaktu z organizacjami brytyjskimi, ani z innymi osobami o podobnych poglądach, zaczęli praktykować w samotności, i tak powstała Samotna Ścieżka, obecnie najbardziej popularna na świecie.
Samotna Ścieżka opiera się na samotnej praktyce, jak można się domyślić. Wchłonęła elementy New Age – zainteresowanie ekologią, medycyną naturalną, psychologią głębi, powrotem do praeuropejskich religii płodności, ale po drodze przejęła też elementy niższego New Age – wiarę w moc kryształów, w czakry, amulety i wróżby z różnych kultur.
Po drodze zagubiła się inicjacja, ponieważ nie było nikogo, kto mógłby inicjować, zagubiły się misteria, ponieważ nie było komu ich nauczać. Wicca eklektyczne stanowi dominujący liczebnie nurt neopogaństwa i bywa z nim utożsamiane. Wicca tradycyjne jest podzbiorem neopogaństwa/czarostwa/wicca eklektycznego, a według słów Judy Harrow, odpowiednikiem zakonu wśród świeckich wiernych. Czarostwo, jakie dalej opisuje, jest juz osobną religią, według tradycyjnych nie zasługującą już na nazwę wicca, skoro zagubił się przekaz.
Wpływ na wicca eklektyczne wywarł feminizm, poszukujący kobiecej duchowości. Czarostwo czerpie z rekonstrukcji pradawnych, matriarchalnych religii: teza ta jest kontrowersyjna, ale popularna.
Oprócz feministek, czarostwem zainteresowały się osoby poszukujące religii archetypicznej, odpowiadającej obrazom, z wrazliwością na które według Junga przychodzimy na świat. Do takich zrozumiałych dla każdego Europejczyka obrazów należy Bogini Matka i Bóg Zwierząt, zejście bogini do zaświatów, ofiara Boga i jego zmartwychwstanie. Zwolennicy religii opartej na archetypach mogą być określeni jako ateiści, nie wierzą bowiem w bogów istniejących poza ludzką psychiką, co nie zmienia faktu, że zdolni są do odczuwania sacrum. Inicjowani wiccanie mówią jednak, że inicjacja pozbawiła ich cienia wątpliwości, że bogowie realnie istnieją.
Biorąc to wszystko pod uwagę, wicca eklektyczne jest światopoglądem złożonym z elementów, które można sobie dość swobodnie dobierać.
Granice swobody, czyli docieramy do kłębka
Współczesne czarostwo (czyli wicca eklektyczne czy neowicca) ma jednak pewne stałe założenia. Nie ma ostatecznych autorytetów ani świętych ksiąg, które by to ustaliły, jednak porównując poglądy różnych osób uznających się za wiccan (chociaż nie “wiccan” w sensie “osób inicjowanych”), można ustalić punkty wspólne.
- Czarownice widzą w naturze dwie uzupełniające się zasady, personifikowane często jako Bóg i Bogini. Na pewnym poziomie abstrakcji istnieją tylko te dwie siły, na innym poziomie siły te rozdzielają się na bogów i boginie, a wśród nich jest Bóg i Bogini czarownic.
- Czarostwo czerpie inspirację z natury. Obserwacja zamierania przyrody i jej powrotu do życia była jednym z pierwszych impulsów, które doprowadziły człowieka do stworzenia religii. Przyroda uczy nas o cyklu życia i śmierci.
- Czarownice często widzą w Bogini trzy postacie, Pannę, symbolizowaną często przez rosnący sierp księżyca (skierowany różkami w lewo), Matkę, objawiającą się w pełni, oraz Staruchę, którą symbolizuje malejący księżyc (sierp skierowany w prawo). Niektórzy postrzegają jeszcze Ciemną Pannę, patronkę nowiu. Ciemna Panna może być jednak wariantem Staruchy. Partner Bogini, Rogaty Bóg, najczęściej identyfikowany jest z greckim Panem, z Zielonym Człowiekiem – bogiem roślinności – oraz rogatym łowcą Hernem / Cernunnosem z tradycji celtyckiej.
- Wicca nie uznaje podziałów na święte i grzeszne, materialne i duchowe, co do podziału na dobre i złe, sprawa jest dyskusyjna. Wszystko jest częścią jednej całości, a przeprowadzanie podziałów jest sztuczne. Bóstwo jest tożsame ze stworzeniem, Bogini i Bóg z przyrodą.
- Wicca nie uznaje pojęcia grzechu i kary. Każdy jest kowalem własnego losu, i cokolwiek uczyni, sam zmierzy się z konsekwencjami. Doświadczenie pokazuje, że popełniamy te same błędy, aż zrozumiemy lekcję.
- Ważnym elementem wicca jest magia i rytuał. Magia jest darem Bogów, a Bogini Wicca jest Boginią Magii. Uprawianie magii jest częścią jej kultu.
- Każdy wyznawca wicca jest kapłanem swoich Bogów. Nie można być świeckim wiccaninem.
